کاندیدیازیس، عفونت ناشی از یک قارچ شبه مخمر به نام کاندیدا آلبیکنس است. این قارچ میتواند دهان، مهبل (واژن)، پوست، معده و دستگاه ادراری را مبتلا سازد. حدود ۷۵٪ از زنان در طول عمر خود به عفونت قارچی واژن مبتلا میشوند و ۹۰٪ از افراد مبتلا به ایدز (HIV ) دچار عفونت کاندیدیازیس میگردند. عفونت دهان موسوم به برفک دهان، بیشتر در نوزادان، سالمندان و افرادی که سیستم ایمنی آنها ضعیف شده، شایع است.
علائم و نشانهها کاندیدیازیس
علائم کاندیدیازیس ممکن است شامل:
- لکههای سفید خامهای رنگ در دهان یا گلو (برفک دهان)
- ترک دردناک در گوشههای دهان (برفک دهان)
- خارش پوست، لکه و تاول که معمولا" بیشتر در کشاله ران، بین انگشتان دست و پا و زیر سینه بروز میکند.
- خارش مهبل و سوزش همرا با ترشحاتی شبیه پنیر سفید (عفونت قارچی واژن)
علتها و دلایل کاندیدیازیس
قارچ کاندیدا به تعداد طبیعی در دهان، معده و مهبل (واژن) وجود دارد و عفونتی ایجاد نمیکند. اما عفونت کاندیدیازیس، زمانی رخ میدهد که رشد بیش از حد کاندیدا وجود داشته باشد. علل این پدیده ممکن است شامل مصرف برخی داروها (به خصوص آنتی بیوتیکها و برخی از قرصهای جلوگیری از بارداری)، حاملگی، اضافه وزن، داشتن یک عفونت باکتریایی یا چندین بیماری مختلف (برای مثال، ضعف سیستم ایمنی بدن، دیابت و پسوریازیس) باشد.
اپیدمیولوژی
کاندیدا آلبیکنس ساکن طبیعی دستگاه گوارش، مخاط دهان و واژن میباشد و انسان اغلب در زمان تولد در هنگام عبور از واژن آن را کسب مینماید، برخی از سایر گونههای کاندیدا نیز فلور طبیعی جلد و مخاط محسوب میشوند.
- شرایط غیربهداشتی گاهی باعث آلودگی محیط، غذا و سبزیجات به این مخمر میگردد.
- تعدادی از میکروارگانیسمهای فلور طبیعی روده با ایجاد نوعی رابطه همزیستی بین ارگانیسمهای تولیدکننده اسیدلاکتیک و مخمرها جمعیت مخمرها را در حد معقولی نگه میدارد.
- مصرف پارهای مواد مثلاً آنتیبیوتیکها که باعث از بین رفتن لاکتوباسیل میشود، تکثیر کاندیدا و ازدیاد آن موجب میشود و در این مواقع حتی صورت بالینی این رشد بیشازحد کاندیدا به شکل خارش مقعد بروز میکند.
- در افراد ضعیف ازنظر سیستم ایمنی حتی باعث بروز کاندیدیازیس سیستمیک کشنده نیز میشود.
- رژیم غذایی نیز با تغییر فلور نرمال روده بر جمعیت کاندیداآلبیکنس مؤثر است.
فاکتورهای مستعد کننده برای عفونتهای کاندیدای:
- سن کم یا سن بالا، حاملگی
- نقص سیستم ایمن از قبیل :
- لوسمی، مصرف کورتیکوستروئید، ایدز
- شیمیدرمانی و مصرف وسیع الطیف آنتیبیوتیک
- بیماریهای آندوکرینی مثل؛ دیابت ملیتوس
- کارسینوما
تشخیص
پزشک در اغلب موارد میتواند با نگاه کردن بهظاهر پوست، ابتلا به عفونت کاندیدایی را تشخیص دهد. اما در برخی موارد پزشک ممکن است برای اطمینان از تشخیص خود، از شما بهوسیله سواب نمونه بگیرد و به آزمایشگاه بفرستد. در اکثر موارد آزمایشها حتی اگر بهطور قطعی وجود عفونت کاندیدیازیس را شناسایی نکنند اما بروز قارچ را تشخیص میدهند. برای تشخیص قطعی نوع قارچ نیاز به تستهای خاص و ویژه میباشد که پزشک میتواند شمارا هدایت کند.
درمان
اگر شما مشکوک به عفونت برفک هستید، بهتر است برای تشخیص به پزشک مراجعه کنید. همچنین اگر همراه با ابتلا به این عفونت، دچار ضعف سیستم ایمنی نیز هستید، حتماً به پزشک خود اطلاع دهید. زیرا احتمال این خطر وجود دارد که عفونت برفک تبدیل به یک عفونت کاندیدیازیس مهاجم گردد که میتواند شامل شستشوی منظم پوست و خشککردن آن برای جلوگیری از محیط مرطوب روی پوست باشد.
رژیم غذایی کم قند میتواند در روند درمان عفونت کاندیدیازیس نقش داشته باشد، بنابراین برخورداری از سطح مطلوب قند خون بخصوص اگر به دیابت مبتلا میباشید اقدامی مفید در درمان کاندیدیازیس میباشد. در این مورد حتماً سعی کنید دستورات پزشک را بهدرستی دنبال کنید.
پزشک ممکن است استفاده از یک کرم ضد قارچ را برای کاهش توسعه کاندیدیازیس تجویز کند، در اغلب موارد نیاز به مصرف داروهای ضد قارچ خوراکی نیاز نمیشود، بااینحال اگر عفونت کاندیدیازیس در داخل بدن، ازجمله گلو، دهان، مهبل رخ داده باشد مصرف داروهای خوراکی نیاز خواهد بود.
در مورد عفونت دهانی ، ممکن است پزشک;قرص فلوکونازول (بلعیدنی);را تجویز کند. کلوتریمازول و نیستانین (قرص مکیدنی) نیز از دیگر داروهایی که میباشد که بهطورمعمول برای کاندیدیازیس دهانی تجویز میشود.
برای کاندیدیازیس در ناحیه مهبل، کرم کلوتریمازول تجویز میشود، که هرروز باید پنج گرم از آن با کاردک مخصوص خود کرم به مدت ۷ تا ۱۴ روز استفاده شود.
شیاف کلوتریمازول که در دو شکل ۱۰۰ میلیگرمی تا۵۰۰ میلیگرمی موجود میباشد. درمان دیگر کاندیدیازیس مهبلی میباشد، ۱۰۰ میلیگرمی این شیاف یکبار در روز به مدت ۷ روز، ۲۰۰ میلیگرمی یکبار در روز به مدت ۳ روز و ۵۰۰ میلیگرمی آن تنها یکبار مورداستفاده قرار میگیرد.
کرم و شیاف میکونازول نیز برای کاندیدیازیس مهبلی تجویز میشود. که دقیقاً روش و مقدار مورد مصرف آن مثل کلوتریمازول میباشد.