خالها ضایعات رنگی روی پوست هستند که ممکن است از بدو تولد وجود داشته یا بعدها ظاهر شوند. خالها اشکال و اندازههای مختلفی داشته و میتوانند قهوهای، قرمز، سیاه یا به رنگ پوست باشند. در اکثر افراد تعداد خالها کم و در بعضی افراد بسیار زیاد است. بسیاری از افراد خالها را «نشانههای زیبایی» مینامند، در حالیکه برخی افراد آنها را ناخوشایند دانسته و خواهان برداشتن آنها هستند. بسته به نوع خالها، راههای مختلفی برای برداشتن خال صورت و بدن وجود دارد. برخی از خالها احتمال سرطانی شدن دارند، اما اکثر آنها خوشخیم هستند.
به طور متوسط هر فرد چند خال دارد؟
از آنجا که هر شخصی دارای فیزیولوژی منحصربهفردی است، تعداد، اندازه و نوع خالهای هر فرد با دیگران متفاوت است. تقریباً هر کسی حداقل چند خال دارد، در مقابل روی بدن برخی افراد صدها خال به وجود میآید. معمولاً بدن افراد دارای پوست روشن در مقایسه با افراد دارای پوست تیرهتر بیشتر مستعد تولید خال است. بدن هر فرد بالغ به طور متوسط ۱۰ تا ۴۰ خال دارد. که برای برداشتن خال باید به پزشک مراجعه کنید.
خالها چه خطراتی میتوانند ایجاد کنند؟
مهمترین چیزی که باید در مورد خالها بدانید این است که برخی خالها به نوعی سرطان پوست به نام ملانوما تبدیل میشوند. این مشکل میتواند نزدیک یا درون یک خال اتفاق بیفتد. ملانوما کشندهترین نوع سرطان پوست بوده و معمولاً افرادی که خالهای زیادی دارند بیشتر در معرض خطر سرطان پوست هستند. معمولاً از هر ۷۰ نفر ۱ نفر در طول زندگیاش به ملانوما مبتلا میشود. برای از بین بردن خال صورت و بدن خود میتوانید به متخصص پوست مراجعه نمایید.
انواع خالها کدامند؟
انواع مختلفی از خالهای خوش خیم یا بیخطر وجود دارد که به هیچ وجه سلامت فرد را به خطر نمیاندازند اما میتواند از نظر زیبایی مشکلساز بوده یا باعث ناراحتی فرد میشوند. یکی از انواع بیضرر خالها، خال سطحی است که معمولاً دو سال بعد از تولد به وجود میآید؛ این نوع خال، خوشهای از سلولهای خال است که به شکل پاپولهای ریزی در کنار هم قرار گرفتهاند و رنگ آن از قهوهای تا سیاه (در پوستهای تیرهتر که تجمع رنگدانهها در آنها زیادتر است) متغیر است.
خالهای ترکیبی، در مرکز نسبتاً برآمده، به شکل دایره یا بیضی، به رنگ قهوهای روشن یا رنگ پوست و به اندازه ۶/۰ سانتیمتر هستند. سطح آنها میتواند صاف یا ناهموار، شبیه به زگیل و دارای مو باشد. در خال هالهای یا خال ساتون که نوعی خال ترکیبی است، دور خال یک هاله سفید وجود دارد که البته به مرور زمان از بین میرود.
خالهای عمقی، برآمدهتر از خالهای ترکیبی بوده و معمولاً گنبدیشکل و ضخیمترند. در خالهای عمقی سلولهای خال در جاهایی از لایه درم پوست متمرکز هستند؛ این خالها، رنگی یا به رنگ پوست هستند. گاهیاوقات اندازه آنها به ۱ سانتیمتر میرسد، و سطحشان صاف، چروکیده یا زگیل مانند است. اینها همان خالهایی هستند که معمولاً به لبه لباسها گیر کرده یا به راحتی خراشیده و دچار خونریزی میشوند.
خال ماه گرفتگی، یا مادرزادی، پیش از تولد به وجود آمده و نوزادان تازه متولد شده آن را با خود دارند. این خالها معمولاً تخت بوده و به رنگ قهوهای یا سیاه و در برخی موارد صورتی یا قرمز، هستند. خالهای مادرزادی از لکههای کوچک تا ضایعات بزرگی به اندازه ۲۰ سانتیمتر را در بر گرفته و میتوانند بخش قابل توجهی از صورت، تنه یا دست و پای نوزاد را بپوشانند. این خالها کلاً خوشخیم هستند، بااینحال پایش دائمی آنها شدیداً توصیه میشود.
خال اسپایلوس، به شکل یک لکه بیضی به رنگ قهوهای ظاهر میشود، که روی سطح آن یک سری نقاط تاریکتر وجود دارد. گاهی اوقات، این خال شکل نامنظمی داشته و معمولاً بیمو است، اندازه آن نیز از ۱ تا ۲۰ سانتیمتر متغیر است.
خالهای آبی، خالهایی گرد و کمی برجسته هستند، که معمولاً در طول کودکی به وجود میآیند. آنها حاوی تراکم بالایی از رنگدانههای قهوهای هستند که به خاطر قرار داشتن در عمق پوست، تا حدودی آبی دیده میشوند. معمولاً خالهای آبی بزرگتر از ۶/۰ سانتیمتر نشده و روی دست و پاها ظاهر میشوند.
خالهای اسپیتز، اندازههای متنوعی دارند، اما معمولاً قطرشان از ۱ سانتیمتر بیشتر نمیشود. آنها گنبدیشکل و عموماً صورتی بوده و بیشتر در نوجوانان و روی سر کودکان ظاهر میشوند.
همانگونه که پیشتر گفتیم، خالها معمولاً خوشخیم هستند، ما عوامل محیطی (مانند تابش اشعه فرابنفش) یا ژنتیکی میتوانند باعث تغییر آنها شوند. برای همین، شدیداً توصیه میکنیم خالها، هم توسط خود فرد و هم توسط یک متخصص پوست، مرتباً چک شوند و با مشاوره پزشک اقدام بهاز بین بردن خال نمایید .
چه موقع باید به متخصص پوست مراجعه کنم؟
اگر خالی دارید که شما را نگران کرده یا خال جدیدی روی بدنتان ظاهر شده که غیرعادی به نظر میرسد، توصیه میشود سریعاً برای درمان خال صورت به یک متخصص پوست مراجعه کنید. همه خالها خطر سرطان را به همراه ندارند، اما ارزیابی یک متخصص پوست شما را مطمئن خواهد ساخت که خالهایتان مشکلی ندارند.
روشی وجود دارد که خودتان هم میتوانید به وسیله آن احتمال سرطانی بودن یک خال را تعیین کنید. این روش، «سیستم ABDCE پیشگیری از ملانوما» نام دارد. شما میتوانید با بررسی مرتب پوست خودتان تغییرات مشکوک آن را تشخیص دهید. هنگام بررسی خالهایتان از سیستم ABCDE استفاده کنید.
ABCDE تشخیص ملانوما
- حرف A معرف «عدم تقارن» است؛ اگر یک طرف خال با طرف دیگر آن تفاوت داشت، جای نگرانی وجود دارد.
- حرف B معرف «مرز» است؛ وجود یک مرز نامنظم و نامشخص یعنی اینکه باید به یک متخصص پوست مراجعه کنید.
- حرف C معرف «تنوع رنگ» است؛ خالهای نرمال معمولاً رنگ یکنواختی دارند.
- حرف D معرف «قطر» است؛ اگر قطر ضایعه پوستیتان بیش از ۶ میلیمتر (به اندازه یک پاککن پشت مداد) بود در این صورت لازم است که یک متخصص پوست خال را ارزیابی کند.
- حرف E معرف «توسعه و تغییر» است؛ هرگونه خالی که اندازه، شکل یا رنگ آن تغییر میکند میبایست توسط یک متخصص پوست دارای بورد تخصصی معاینه شود.
در صورتی که یک خال خصوصیات فوق را داشت چه باید کرد؟
گر خالی دارید که با معیارهای فوق همخوانی دارد، میبایست به یک متخصص پوست مراجعه کنید. همچنین، متخصص پوست میتواند از طریق انجام یک بیوپسی روی خال و برداشتن آن، غیرمعمول یا سرطانی بودنش را بررسی کند.
هر چند وقت یک بار، باید برای معاینه خالها به متخصص پوست مراجعه شود؟
توصیه میشود سالی یک بار پوست تمام بدنتان توسط یک متخصص پوست معاینه شود تا مشخص شود که آیا هیچ خالی با پتانسیل سرطانی شدن روی بدنتان وجود دارد یا خیر. بسته به نوع یا رنگ پوست و سابقه خانوادگیتان در زمینه سرطان پوست، ممکن است نیاز باشد به فواصل کمتری به متخصص پوست مراجعه کنید.
خالهای سرطانی چگونه درمان میشوند؟
عموماً خالها به روشهای زیر برداشته میشود:
بریدن
معمولترین روش جراحی خال ، بریدن آن است. در این عمل، پوستتان به طور کامل تمیز شده و برای بیحس کردن آن از بیحسی موضعی استفاده میشود. سپس متخصص پوست با استفاده از یک چاقوی جراحی کوچک خال و مقداری از پوست اطراف آن را برمیدارد. در صورت بزرگ بودن ناحیه مورد درمان ممکن است به بخیه نیاز پیدا کنید، اما در مورد نواحی کوچک معمولاً نیازی به بخیه نیست.
برداشتن با لیزر
خالها را با استفاده از لیزر نیز میتوان برداشت. اغلب از روش لیزری به عنوان جایگزین مؤثری برای روش بریدن، که ریسک بالاتر و دوره بهبود طولانیتری دارد، استفاده میشود. برداشتن خال با لیزر نسبت به سایر روشها کمتهاجمیتر بوده و خطر ایجاد اسکار در آن کمتر است. در این روش، خالها از طریق نابودی با پرتوهای لیزری (انرژی نوری) برداشته میشوند.
الکتروکوتریزاسیون
خالها را با الکتروکوتریزاسیون هم میتوان برداشت. در این روش، متخصص پوست از سیمهای الکتریکی (الکتریسیته) و گرمای پالسی برای سوزاندن خالها استفاده میکند. اغلب این روش کمتهاجمیتر از سایر روشها است.
سرمادرمانی
در موارد نادری نیز از سرمادرمانی برای برداشتن خالها استفاده میشود. در این روش متخصص پوست، روی خالها نیتروژن مایع اعمال میکند، که این باعث قرمزی و تاول زدن پوست میشود. سردی نیتروژن مایع باعث مرگ سلولهای خال میشود. سپس در ناحیه درمان شده یک دلمه زخم به وجود میآید. عموماً، ظرف دو تا سه هفته قرمزی کم شده، تاولها التیام یافته و دلمه خشک شده و میافتد و پوست سالم و جدید تشکیلشده در زیر آن نمایان میشود. لازم به یادآوری است که عمل برداشتن خال با بالاترین ریسک ایجاد اسکارهای (جای زخمهای) دائمی همراه است.